Vaak gestelde vragen en vaak voorkomende opmerkingen. Is de actie "Geen derde Nederlandse spelling" zinvol? ----------------------------------------------------- Vanaf het begin van deze actie, gestart in de nieuwsgroepen nl.taal en soc.culture.belgium hebben mensen zich kritisch uitgelaten over de zin van deze actie. Ze zou te laat komen, er zou een alternatieve spelling voorhanden moeten zijn, er zijn wel belangrijker zaken te bedenken om je druk over te maken, we maken toch zelf uit hoe we schrijven, dus wat maakt het nou uit, het is vechten tegen de bierkaai, ik heb zelf al de nodige brieven geschreven, ik geloof niet in dit soort acties, spellingchaos moet volgens mij met een 's' ertussen, enzovoorts. Op al deze vragen en opmerkingen zal ik hier nader ingaan, maar eerst het volgende. Die geluiden komen van mensen die wel degelijk achter de uitspraak "nee, zo ga ik nooit schrijven" staan, maar de actie niet concreet ondersteunen door het strookje met die tekst in te sturen. Dat is heel jammer. Want die hele kleine moeite is het enige wat de actie van de Nederlands-taalgebruikers vraagt: de schriftelijke bevestiging van hun besluit hun spelling van woorden NIET te veranderen door toepassing van de regels van de nieuwe spelling. Het is met name het aantal 'strookjes' dat de zeggingskracht van de actie bepaalt. Een massale hoeveelheid zal aantonen dat de nieuwe spelling dan wel 'wet' mag zijn, maar niets te maken heeft met de 'werkelijkheid'. Met dat gegeven kan een heel KRACHTIG SIGNAAL worden afgegeven, en dat is het eerste doel van de actie. Vervolgens zal dat signaal effect moeten sorteren. Uiteraard is het einddoel de volledige intrekking van de nieuwe spelling. Maar het signaal is ook bedoeld voor allerlei organisaties. Dagbladen, uitgevers, banken, verzekeringen, onderwijsinstellingen, overheidscolleges, grootwinkelbedrijven enzovoorts. Organisaties die moeten inspelen op de houding van personeel en klant, en hun beleid daarop af moeten stemmen. Verkoopt "pannekoekmix" beter dan "pannenkoekmix", als je ze naast elkaar zet? Vinden krantenlezers in hun lijfblad liever "zielerust" dan "zielenrust"? Een duidelijke uitspraak van de Nederlandse-taalgebruiker zal invloed hebben. De actie komt veel te laat. ---------------------------- Eind 1995 werd de nieuwe spelling geintroduceerd, en kwam het nieuwe Groene Boekje, dat bolstond van de fouten, inconsequenties en volop zondigde tegen de eigen regels, in omloop, nagenoeg tegelijk met de Van Dale-nieuwe spelling, die daarvan fors afweek. Oorspronkelijk zou de nieuwe spelling pas na de zomervakantie in 1997 ingaan, maar in april 1996 werd dat plotseling met 13 maanden vervroegd naar augustus 1996. Je kunt je afvragen waarom... De nieuwe spelling is ons dus door de strot geduwd, en heeft bij bekendmaking direct al de officiele status gekregen, zonder dat ook maar een werkelijk belanghebbende (namelijk de gewone Nederlandse-taalgebruiker) is gevraagd wat hij ervan vond. We hebben een paar maanden nodig gehad om weer te kunnen slikken, argumenten duidelijk te stellen, en nu zijn we zover dat we onze weerzin tegen de onsmakelijke nieuwe 'spelling' kunnen bundelen. Is deze actie te laat? Ja, er is al een "spellingbesluit". Ja, er zijn al nieuwe woordenboeken. Ja, er zijn al organisaties die de nieuwe woordenlijsten gebruiken (simpel, andere woordenlijst aan de spellinchecker, en klaar). Ja, onze kinderen worden al bestookt met de nieuwe schrijfwijze van woorden, en men probeert hen, zonder al te veel succes, de regels bij te brengen. We zijn overvallen. In een sneltreinvaart heeft men de nieuwe spelling erdoor gedrukt, en het vermoeden lijkt gerechtvaardigd dat dat tempo een belangrijk onderdeel is geweest van een 'ontmoedigingspolitiek' ten aanzien van protesten. Men wist namelijk donders goed dat de boel niet deugde! Het lijkt er ook op dat deze strategie bij velen gewerkt heeft. Dat is alleen niet waar. IEDEREEN protesteert, maar het is 'in stilte'. Men past simpelweg de regels van de nieuwe spelling niet toe! (Deze formulering sluit de toepassing van spellingcheckers met een nieuwe woordenlijst uit; dat is immers geen toepassing van de regels!) Het is NOOIT te laat om te laten zien dat 'wet' in dit geval nog geen 'werkelijkheid' is. Een sterk signaal geeft onderwijsinstellingen misschien de moed openlijk de regels van nieuwe spelling ondoceerbaar en onaanvaardbaar te verklaren. (Pas in het volgend schooljaar mogen de scholen de oude spellingen gaan foutrekenen, dus vooralsnog kost dit nog niets.) Er zijn belangrijker zaken om je druk over te maken. ---------------------------------------------------- Dit is een dooddoener waarmee je elk onderwerp in dit land wel kunt wegwaaien. Wat is belangrijk? Is het belangrijk dat Hutu's en Tutsi's elkaar in Verweggistan afmaken? Is het belangrijk dat je bureau elke dag netjes wordt schoongemaakt? Is het belangrijk je tanden goed te poetsen? Is het belangrijk enzovoorts. Alles is op zijn eigen manier belangrijk. Taal is een onderdeel van je identiteit. Als persoon, als Nederlander, als lid van de groep mensen waar je bij hoort. Om de identiteit worden heel wat oorlogen uitgevochten, dus je kunt concluderen dat taal inderdaad iets is om je druk over te maken. Taal wordt ook geschreven. De regels om dat goed te doen zijn ook belangrijk. Over dat belang kan een stevige boom worden opgezet, maar dat kunnen we beter aan 'experts' overlaten. De wijze waarop deze belabberde en onbruikbare spelling aan ons wordt opgelegd, en de wijze waarop met zeer gefundeerde kritiek wordt omgesprongen doet heel sterk aan onderdrukking en machtsmisbruik denken. Waarom biedt de actie geen alternatieve spelling? ------------------------------------------------- Een nieuwe spelling ontwerpen is een tijdrovend proces, en leidt tot zware discussies. Er zijn veel verschillen van inzicht: kijk alleen al naar de c/k problematiek. Deze actie is gericht op het gemeenschappelijk inzicht dat niemand enig baat heeft bij de nieuwe spelling (uitgezonderd degenen die flink verdienen aan elke wijziging in de spelling), dat de regels van de spelling voor geen meter deugen (zelfs de meest betrokkenen bij de totstandkoming ervan geven dit toe!), en dat dit gedrocht dus subiet moet worden ingetrokken. De actie gaat niet over de vorm van een nieuwe spelling, maar over de onaanvaardbaarheid van deze spelling. Als er al een nieuwe spelling komt, dan moet deze bestaan uit meer dan een andere woordenlijst. Van een nieuwe spelling mogen we eisen dat de regels het beter dan voorheen mogelijk maken correct te spellen. Een nieuwe spelling leidt altijd tot protesten. ----------------------------------------------- Da's de dooddoener die ook de Taalunie heeft gebezigd. En de uitspraak is natuurlijk waar; verandering leidt tot onrust. Zie de voorspellingen in een van de links over de nieuwe spelling. Maar wie de artikelen, interviews, boekjes enzovoorts heeft geconsumeerd zal tot de conclusie komen dat de protesten niet tegen de verandering zijn gericht, maar absoluut en ontegenzeglijk tegen de slechte eigenschappen van de nieuwe spelling en het Groene Boekje. En bovenal: zelden zijn argumenten zo valide geweest als in de protesten tegen de nieuwe spelling. Op de protesten tegen de uitkomst van het werk van de commissie Geerts (gynaecoloog->ginekoloog) was de uitspraak wel van toepassing. En toen heeft de Taalunie de boel onmiddellijk herroepen, en gaf de volgende commissie de opdracht een nieuwe spelling te 'ontwerpen', waarbij ten opzichte van de voorkeurspelling zo min mogelijk, en liefst geen, woorden van spelling zouden veranderen. Die opdracht heeft uiteindelijk geleid tot bizarre regels als onder meer de 'versteende schrijfwijze', de (tot drie keer toe stiekem gewijzigde) dier/plant-samenstellings- uitzonderingsregel op de tussen-n, de in het Groot Dictee meerdere malen gebezigde verklaring 'omdat het de voorkeurspelling was' inzake 'c' of 'k', en het door de Taalunie zelfs ten tonele gevoerde 'woordbeeld'-argument. Dat zijn toch geen regels. Ik maak zelf wel uit hoe ik schrijf. ------------------------------------ Ja, dat is zo. Maar wie deze uitspraak doet heeft doorgaans een keuze. Schoolkinderen, leerkrachten, overheidspersoneel, vertalers en dergelijke hebben deze keuze vaak niet, buiten de privesfeer. (In Belgie gaat dat zelfs nog verder, heb ik begrepen). In de prive-sfeer is er veelal de vervelende situatie, dat de basisschoolkinderen volgens nieuwe spellingregels moeten, en dus trachten te schrijven, en de rest van het gezin niet. Geen ideale situatie om enige motivatie voor correcte spelling uit te putten. Men kan de kinderen proberen het uit te leggen, maar dan verval je al gauw in een uitleg over politiek, zelfgenoegzaamheid, het bekrompen, zelfgericht denken van sommige ...@#$% 54#$#$. Dan vraagt het kind tenslotte: "Papa, maar wat heeft dat nu allemaal met taal en schrijven te maken?". (Wordt vervolgd. Schrijvers van harte welkom)